عکس سه بعدی مغز

نقشه برداری مغز از، طریق دستگاه QEEG انجام می‌گیرد؛ در این دستگاه، چند الکترود وجود دارند که، به نواحی مختلف مغزی متصل می‌شوند! هر یک از الکترودها، امواج الکتریکی مربوط به یک قسمت مغز را، به دستگاه ارسال می‌کند؛ داده‌های مربوط به این نوارهای مغزی، از طریق تبدیل فوریه یا تحلیل موجک پردازش می‌شوند. در نهایت، نتیجه تحلیل و تجزیه این پردازش‌ها، با رنگ‌های مختلف نمایش داده می‌شود.

رنگ‌های به کار رفته در نقشه مغزی، به پزشک متخصص کمک می‌کند تا میزان کم کاری یا پرکاری مغز را بسنجد؛ اگر مغز نسبت به حالت نرمال، عملکرد کمتر یا بیشتری داشته باشد، رنگ‌های در نقشه مغز متفاوت هستند! به طور کلی، نقشه مغز یک زبان تصویری، برای بیان نحوه عملکرد مغز است.

مبنای تفسیر نقشه مغزی چیست؟

در نقشه مغزی، رنگ‌ها بر اساس نوع امواج الکتریکی موجود در مغز تعیین می‌شوند! نورون‌های عصبی، از طریق جریان‌های الکتریکی سیگنال‌ها را به قسمت‌های مختلف بدن، انتقال می‌دهند؛ ارتباط بین سلول‌های مغزی نیز، از طریق همین پالس‌های الکتریکی برقرار می‌شود. هنگامی که نورون‌ها، پالس‌های الکتریکی همزمان می‌فرستند، امواج مغزی را تولید می‌کنند؛ انواع امواج مغزی در ۵ شکل مختلف دسته‌بندی می‌شوند؛ هر یک از آن‌ها، فرکانس‌های خاص خود را دارند! این دسته‌بندی شامل آلفا، بتا، گاما، تتا و دلتا است، که فرکانس آن‌ها به قرار زیر خواهد بود:

امواج دلتا که فرکانس آن‌ها کمتر از چهار سیکل در ثانیه است؛ این امواج کندترین امواج مغزی هستند.
امواج تتا، فرکانس بین ۴ تا ۸ هرتز دارند و از امواج دلتا سریع‌تر نوسان می‌کنند.
آلفا بیانگر امواج مغزی در محدوده فرکانسی ۸ تا ۱۲ هرتز است.
امواج بتا فرکانسی در بازه ۱۲ تا ۳۰ هرتز دارند.
بیشترین فرکانس در بین امواج مغزی، به امواج گاما تعلق دارد؛ فرکانس امواج گاما ۳۰ هرتز اندازه‌گیری می‌شود.
هنگامی که مغز در حالت‌های مختلف قرار می‌گیرد، یکی از این امواج بر بقیه غالب می‌شود؛ برای مثال، در حالت بیداری امواج آلفا، بیشتر از سایر امواج مغزی ظاهر می‌گردند؛ اما برای فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز یا پردازش ذهنی دارند، حجم امواج بتای مغز بیشتر خواهد بود.

نقشه مغزی چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟

فرایند نقشه برداری مغز، نشان می‌دهد که کدام قسمت از مغز، عملکرد غیر طبیعی، بی‌نظم یا ناکارآمد دارد! برای مثال، ممکن است بخشی از مغز، به دلیل یک اختلال خاص، عملکرد کافی را نداشته و اصطلاحا کم کار باشد؛ اگر این اختلال، حجم امواج مغزی با فرکانس پایین را افزایش دهد، آن گاه با توجه به فرکانس موجود، می‌توان نوع اختلال یا بیماری را تشخیص داد.

برخی دیگر از بیماران نیز، در یک یا چند ناحیه مغز خود، فعالیت بیش از حد نشان می‌دهند؛ در این گونه افراد، امواج مغزی سریع، بیشتر از سایر امواج مشاهده می‌شوند! این امواج نیز مانند امواج کند مغزی، باعث اختلال در عملکرد طبیعی مغز شده، و علائم بالینی ایجاد می‌کنند. در حالت کلی، مغز از نواحی مختلفی تشکیل می‌شود، که وظیفه کنترل و مدیریت فعالیت‌های آن را بر عهده دارند.

این نواحی عبارتند از:

عملکرد اجرایی شامل اولویت بندی و مدیریت زمان
حافظه کاری
خلق و خو
پردازش زبان
درک نشانه‌های اجتماعی غیر کلامی
ناحیه تنظیم توجه

هر یک از این قسمت‌ها، از طریق سیگنال‌های الکتریکی و امواج مغزی، با قسمت‌های دیگر ارتباط برقرار می‌کند؛ از همین طریق می‌توانند، وظایف پیچیده را به خوبی مدیریت کرده و به ثمر برسانند! در این حالت، نقشه مغز کاملا طبیعی بوده، و با رنگ سبز نمایش داده می‌شود؛ به این معنا که، همه قسمت‌های مغز به صورت یک کل منسجم، مسئولیت‌های خود را انجام می‌دهند. در صورتی که هر کدام از این قسمت‌ها در عملکرد خود دچار مشکل گردند، نقشه مغزی رنگ‌هایی غیر از سبز را نشان می‌دهد؛ تنوع رنگی در نقشه مغز، به سریع یا کند بودن امواج مغزی بستگی دارند.

بایدها و نبایدها قبل از آزمایش نقشه برداری مغز

پیش از آنکه برای تهیه نقشه مغزی اقدام کنید، لازم است مراقبت‌هایی را انجام دهید؛ از جمله مراقبت‌هایی که قبل از نقشه برداری مغز باید رعایت کنید، عبارتند از:

حمام کردن و شستشوی بدن.
عدم استفاده از ژل و اسپری مو.
عدم استفاده از داروهای خواب‌آور قبل از آزمایش الکتروانسفالوگرافی.
خاموش کردن وسایل الکترونیکی در حین آزمایش برای پیشگیری از حواس پرتی و تداخل با سنسورها.
حفظ آرامش در حین آزمایش.
قبل از آزمایش، استراحت کافی داشته باشید؛ هرگونه احساس ناخوشایند را، با پزشک یا روانشناس خود در میان بگذارید؛ حرکت بیش از حد، بر نتیجه اسکن‌ها تقصیر می‌گذارد! بنابراین تا پایان آزمایش، آرامش خود را حفظ کنید.

سوالات متداول درباره نقشه مغز

آیا نقشه برداری مغز، درد دارد؟ خیر! نقشه مغز، از طریق اتصال چند سنسور به پوست سر تهیه می‌شود؛ بنابراین این آزمایش هیچ دردی ندارد.
آیا در حین آزمایش گرفتن نقشه مغزی راحت هستم؟ بله. برای تهیه نقشه مغز، تنها کافی است روی یک صندلی بنشینید و چشمان خود را ببندید.
آیا الکتروانسفالوگرافی برای کودکان هم انجام می‌گیرد؟ بله. این آزمایش غیرتهاجمی و بدون درد است؛ بنابراین می‌توان برای کودکان نیز، از این روش استفاده نمود؛ مخصوصا کودکانی که دچار ADHD یا تشنج هستند.