درمان وسواس فکری و عملی
تعریف علمی از وسواس فکری
افکار ، تصاویرذهنی و یا تکانه های مکرر و پی در پی که حالت مزاحم دارند و باعث ناراحتی فرد می شود و خودش کنترلی بر آنان ندارد که اصولا افراد سعی بر آن دارند که در مقابل این افکار و تکانه ها مقاومت کنند و یا آن ها را متوقف کنند.
تعریف علمی از وسواس عملی
در وسواس عملی فرد رفتارهای مکرر و پی در پی را انجام می دهد که دارای تشریفات طولانی است مثل: دست شستن های طولانی ، چک کردن و وارسی کردن های مکرر و یا مرتب کردن ، مثال های نام برده رفتارهای مکرر آشکار را شامل می شود بعد دیگر نا آشکار است مثل : شمردن و یا دعا کردن است. می توان گفت افرادی که به وسواس فکری_ عملی (ocd) دچار هستند معمولا خود را مجبور به انجام تشریفات می دانند که در صورت عدم انجام آن ها دچار اضطراب شده و عصبی می شوند.
نظر دکتران روانشناس و روانپزشکان ما در مرکز تخصصی درمان وسواس این است که ممکن است اغلب ما افکار وسواسی جزئی را در زندگی تجربه کنیم به طور مثال : چک کردن قفل و یا وارسی اجاق گاز و حتی راه رفتن بر روی کاشی های پیاده رو. حال توجه کنید اگر شما هم این موارد را تجربه کرده اید بی شک هم سطحی بوده اند و هم گذرا اما افرادی که دچار مشکل وسواس و یا اختلال وسواس هستند حداقل 1 ساعت در روز یا ساعات زیادی در روز وقت خود را صرف انجام کارهای وسواسی میکنند که این روند باعث مختل شدن فعالیت های روزمره ی فرد میشود.حال تعدادی از افکار وسواسی را برای شما نام می بریم:
ترس از آلودگی : از افرادی که به کلینیک درمان وسواس مراجعه کرده بودند فردی گزارش کرده بود در روز 5، 6 ساعت زمان خود را صرف ضدعفونی کردن اتاقش میکرد و هیچ یک از اعضای خانواده اجازه ی ورود به اتاقش را نداشتند و نسبت به آلودگی در هر مکانی هراس داشت.ترس از صدمه زدن به خود و دیگران : موارد دیگری که به مراکز درمان وسواس تهران مراجعه کرده بودند .خانمی بود که علارقم علاقه ی زیاد به پسر و همسرش همیشه نگران بود به کودک و همسرش صدمه بزند (توجه داشته باشید او در ذهنش تصویر سازی میکرد و از فکر کردن به افکارش هراس داشت.
نوع خدمت:
وسواس فکری و عملیبرچسب ها:
وسواس ، وسواس فکری، وسواس عملی
علت اختلال وسواس
هنوز علت اختلال وسواس او سی دی بهصورت دقیق مشخص نیست. از نظر دانشمندان، عوامل مختلفی باعث بروز این عارضه هستند ازجمله:
- ژنتیک
- تغییرات مغزی
- سندرم پانداس (PANDAS) که اختلالات عصبی خودایمنی کودکان مرتبط با عفونتهای استرپتوکوکی است.
- تروما دوران کودکی مانند سوءاستفاده یا اهمال
اختلال وسواس در کودکان
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) در کودکان نیز وجود دارد و مشابه بالغین مشخص میشود. اما برخی ویژگیهای خاص او سی دی در کودکان عبارتند از:
- وسواس تمیزکاری، شک و تردید، و نیاز به تکرار یا تجدید اعمال معمولی
- وسواسهای مرتبط با خشونت، وسواس جنسی یا مذهبی
شروع OCD در کودکان معمولا بین ۸ تا ۱۲ سالگی است، اگرچه در موارد نادر ممکن است در سنین کمتر نیز ظاهر شود. بیماری با نوسانات و تغییرات زیادی همراه است بهخصوص در دوران بلوغ و بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و خانوادگی آنها تاثیر منفی میگذارد.
راه های تشخیص اختلال وسواس
برای تشخیص اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) در کودکان و بزرگسالان، روشهای تشخیصی زیر مورد استفاده قرار میگیرد:
1-مصاحبه بالینی با بیمار
2-ابزارهایی مانند مقیاس یل-براون برای وسواس فکری-عملی (Y-BOCS) یا مقیاس وسواس کودکان (CY-BOCS).
3-انجام آزمونهای شخصیت، هوش و کارکردهای شناختی
4-آزمایشهای پزشکی مانند آزمایش خون یا تصویربرداری مغز برای رد سایر علل جسمی اختلال
5-ملاحظه مستقیم رفتارهای وسواسی و اجباری توسط متخصص
6-گزارش خود ارزیابی
درمان اختلال وسواس فکری عملی
درمان وسواس فکری (OCD) معمولا از طریق یکی از روشهای زیر انجام میگیرد:
- درمان دارویی با داروهای ضدافسردگی مانند انواع سلکتیو سروتونین بازجذبکننده (SSRI) یا کلومیپرامین
- داروهای ضداضطراب و آرامبخشها
- درمان روانشناختی با درمان شناختی-رفتاری (CBT)
- درمانهای گروهی یا خانوادهدرمانی
- درمانهای مکمل مانند تمرینات یوگا و مدیتیشن
- بیوفیدبک و محرکهای مغزی
- درمانهای جراحی در موارد شدید و مقاوم به درمان، مانند تحریک عصب واگ یا سایر اعمال جراحی مغز
۱. بهترین داروی وسواس فکری (بهترین قرص برای وسواس فکری)
برای درمان اختلال وسواس (OCD)، داروهای ضدافسردگی معمولا به عنوان درمان خط اول توصیه میشوند. در میان این داروها، چند مورد به عنوان بهترین داروی وسواس فکری شناخته شدهاند:
- سیتالوپرام
- فلووکسامین
- پاروکستین
- سرترالین
ریسپریدون برای وسواس فکری
ریسپریدون، همچون دیگر داروهای ضدجنون آتیپیک، در درمان طیف وسیعی از اختلالات روانپزشکی از جمله اختلال وسواسی جبری، افسردگی، اختلال توره، تحریکپذیری شدید مبتلایان به اوتیسم و اختلالات مربوط به خوردن استفاده میشود.
۲. درمان وسواس فکری با ویتامین
کمبود ویتامین B۶ میتواند باعث کاهش سطح سروتونین در مغز شود، که این موضوع میتواند تاثیر مستقیمی روی وسواس فکری داشته باشد. برخی تحقیقات نشان دادهاند که مصرف مکملهای ویتامین B۶ میتواند به بهبود وسواس فکری کمک کند. این ویتامین سطح سروتونین را افزایش داده و در نتیجه به کاهش علائم وسواس فکری کمک میکند.
۳. راه درمان وسواس فکری بدون دارو
علاوه بر درمانهای دارویی، راههای درمانی متعددی بدون استفاده از دارو برای اختلال او سی دی وجود دارند که میتواند مفید باشد:
- درمان شناختی-رفتاری
- تمرینات ذهنآگاهی و مراقبه
- تغییرات سبک زندگی: ورزش منظم، تغذیه سالم و مدیریت استرس
- استفاده از مکملهای غذایی مانند ویتامین، امگا-۳ و گیاهان دارویی
- روشهای غیردارویی از جمله نوروفیدبک، محرومیت حسی و محدودیت زمان خواب
۴. درمان قطعی وسواس فکری شدید
درمان وسواس فکری شدید ترکیبی از روشهای درمانی مختلف است. یکی از مهمترین این رویکردها، درمان شناختی-رفتاری (CBT) است که به بیمار کمک میکند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم را شناسایی و اصلاح کند. تکنیکهایی مانند قرارگیری در معرض ترس (exposure) و بازداری پاسخ بخشی مهمی از CBT هستند. در کنار این درمان روانشناختی، داروهای ضد افسردگی و اضطراب مانند انواع SSRIها نیز میتوانند در کنترل علائم وسواس موثر باشند. همچنین تکنیکهایی مانند یوگا، مراقبه و آرامسازی ذهنی، گروهدرمانی و مشاوره خانواده نیز ممکن است به عنوان درمانهای تکمیلی مفید واقع شوند.
درمان وسواس شستشو
وسواس شستشو یکی از شایعترین اشکال اختلال وسواسی-جبری است که با افکار و رفتارهای اجباری مربوط به پاکیزگی و آلودگی مشخص میشود. درمان این اختلال بدون استفاده از دارو بر اساس رویکردهای مختلف روانشناختی و تغییر سبک زندگی صورت میگیرد.
درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از موثرترین روشها برای درمان وسواس شستشو است. این رویکرد بر دو جنبه اساسی متمرکز است: درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ که به تدریج با موقعیتهای مرتبط با وسواس شستشو مواجه شده و از انجام رفتارهای اجباری خودداری میکنند.
درمان وسواس فکری آسیب زدن به دیگران
درمان وسواس فکری آسیب زدن به دیگران نیز مانند سایر اشکال اختلال وسواسی-جبری بر اساس رویکردهای روانشناختی و تغییر سبک زندگی صورت میگیرد. درمان شناختی-رفتاری یکی از موثرترین روشها برای درمان این نوع وسواس است. در این رویکرد، ابتدا بر افکار و باورهای غیرمنطقی مرتبط با آسیب زدن به دیگران کار میشود. فرد میآموزد که این افکار لزوما به معنای واقعی آنها نیستند و صرفا بازتاب ترسها و نگرانیهایش هستند. تکنیکهای ذهنآگاهی نیز در کاهش علائم وسواس فکری آسیب زدن به دیگران مفید هستند.
درمان وسواس فکری چقدر طول میکشد
درمان وسواس فکری معمولا زمانبر است و مدت آن به عوامل مختلفی بستگی دارد ازجمله:
- شدت و پیچیدگی اختلال
- نوع درمان
- پاسخ به درمان
- وجود اختلالات روانی دیگر مانند افسردگی یا اضطراب
- پایبندی به درمان
در کل، درمان وسواس فکری در بهترین حالت ممکن است در طول ۳-۶ ماه بهبود قابل توجهی ایجاد کند. اما گاهی اوقات این روند میتواند ۱۲ ماه یا بیشتر هم طول بکشد. مهم است که بیمار و درمانگر با صبر و پشتکار به فرآیند درمان ادامه دهند تا به نتایج مطلوب برسند.
